177 - Kabinetsformatie 2021: Formeren is faseren, dus het begint met verkennen

Formeren is faseren, zegt oud-informateur Herman Tjeenk Willink altijd. De kabinetsformatie van 2021 begint heel klassiek: met verkennen. En ook met een primeur: twee verkenners, twee (ex-)vicepremiers, twee liberalen, twee vrouwen. Wat gaan zij doen? Wat is een verkenner? Waarom is die er? Wat kunnen de twee verkenners Annemarie Jorritsma en Kajsa Ollongren van 2021 leren van de belevenissen, blunders en successen van hun voorgangers? Jaap Jansen en PG Kroeger duiken in de historie van kabinetsformaties tijdens de hopeloze toestanden onder Willem III, via de eigenzinnigheden van Beatrix tot de rol van Khadija Arib als plaatsvervangend-koningin. Er blijken allerlei redenen te zijn om een formatie te beginnen met een verkenner. Twee daarvan zijn zó relevant voor de actualiteit van nu, dat ze meteen in deze aflevering al worden uitgediept. De eerste reden: de verkiezingsuitslag is dermate onpeilbaar en roept meer vragen op dan helderheid, dat eerst maar eens zorgvuldig afgepeld moet worden hoe en wat en wie en wanneer. De tweede reden: de verkiezingsuitslag bevat een dusdanige blokkade voor het trekken van eerste, heldere conclusies, dat dit obstakel eerst uit de weg geruimd moet worden. Doet een van deze twee situaties zich voor, dan is de route van een verkenner bijna onvermijdelijk. PG en Jaap roepen bij dat eerste verkennerstype twee bekende namen in herinnering: Uri Rosenthal en Piet Hein Donner. Beiden moesten in zeer ingewikkelde situaties een pad vrij hakken door de Haagse jungle. Dat deden ze op heel verschillende manieren en bij beide komen we in hun verkennersfase de naam van Maxime Verhagen tegen als vlijmscherpe en sluwe sleutelfiguur. Jorritsma en Ollongren kunnen daar veel van leren. Wat ze vooral niet moeten doen – omdat het dan net zo fout gaat als in 2010 – en waar ze heel goed op moeten letten, zodat het tot een vruchtbaar resultaat kan leiden. Ook het tweede verkennerstype kwam al eerder in de parlementaire historie op het tapijt. Opmerkelijk genoeg waren het twee keer PvdA’ers die voor de bijna onmogelijke taak geplaatst werden een enorm obstakel voor een succesvolle formatie te laten ontploffen en versplinteren. De eerste was Jos van Kemenade die in 1982 volgens Ruud Lubbers ‘een volstrekt zinloze exercitie’ moest plegen. Er was toen alle ruimte voor een coalitie van de winnaars PvdA en VVD, maar zo’n ‘Paars kabinet avant la lettre’ kwam er niet. Heel apart was de opdracht die in 1994 verkenner Wim Kok kreeg en wie de Majesteit op dat idee gebracht had. Deze variant kan wel eens extra leerzaam blijken voor het liberale verkennersduo van 2021.  *** Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door donaties van luisteraars via de site Vriend van de Show. Sponsoring of adverteren is ook mogelijk. Stuur een mailtje naar [email protected] en we nemen contact met u op! *** Verder lezen Carla van Baalen, Alexander van Kessel - Kabinetsformaties 1977-2012 (Uitgeverij Boom) Remieg Aerts – Thorbecke wil het (Prometheus) Hubert Smeets – Hans van Mierlo, een wonderbaarlijk politicus (De Bezige Bij) *** Verder kijken Herman Tjeenk Willink in Buitenhof, 21 maart 2021 Persconferentie verkenners Annemarie Jorritsma en Kajsa Ollongren (18 maart 2021) Uri Rosenthal wordt informateur (2010) Aflevering uit tv-serie Crisis met Uri Rosenthal: een virus! *** Verder luisteren 176 – De verkiezingscampagne van 2021: onverwachte winnaars en verliezers 161 - Hans van Mierlo, een politieke popster 88 - Leven en werk van onderwijsvernieuwer Jos van Kemenade 12 - Uri Rosenthal: hoe ik Mark Rutte omhoog hielp *** Tijdlijn 00:00:00 – Intro 00:02:20 – Deel 1 00:37:12 – Deel 2 01:14:25 – Uitro 01:15:04 – Einde Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.